In het boek 'Kunst als therapie' van Alain Botton en John Armstrong is het mooi omschreven: "Kunst stelt ons in staat een levenstaak te vervullen: geliefde dingen vasthouden als ze eenmaal zijn vergeten." In de dagelijkse praktijk van mijn werk als kunstzinnig therapeut in het ziekenhuis kom ik regelmatig patiënten tegen die bewust met deze levenstaak aan de slag willen.
Zo herinner ik mij de jonge vrouw met de brieven nog goed. Ik had haar al een keer met pastelkrijt op weg geholpen met het creëren van een schilderij met vlinders. De keer erna vroeg ik haar of ze er wel eens aan gedacht had voor haar kinderen nog een brief te schrijven. Ze antwoordde me dat ze dat heel graag wilde, maar niet wist hoe ze dat moest aanpakken... En zo zat ik even later met pen en papier aan haar bed en stelde ik haar allerlei vragen: "Wat was het eerste wat je dacht toen je je kindje zag?" en "Heb je iets speciaals met alleen dit kind, iets van jullie samen?" en "Kun je een grappige anekdote noemen over dit kind?" en "Wat wil je dit kind meegeven, toewensen?" Het waren vragen die zomaar in me opgekomen waren. Het waren vragen die bij de jonge vrouw een twinkeling brachten in de ogen. Vooral de anekdotes gaven het geheel iets luchtigs. De brieven hebben we allemaal nog af kunnen ronden voordat de jonge vrouw is gestorven. Ik voelde dankbaarheid, omdat ze zich open had gesteld voor mijn begeleiding en ik op zo'n cruciaal punt in haar leven nog iets had kunnen betekenen. Ik wist dat dit niet alleen steunend was voor haar, maar het later voor de familie ook troost zou geven.
Ik herinner mij ook nog goed de man die, elke keer als hij over zijn kinderen vertelde, begon te stralen en weer vol leven zat, hoe ziek hij ook was. Regelmatig liet hij me foto's en filmpjes zien en vertelde hij me grappige anekdotes over zijn twee jonge kinderen. Toen hij op het punt kwam in de behandeling dat de verhouding tussen hoop en vrees begon te veranderen, gaf hij aan een liedje te willen schrijven voor zijn kinderen. We spraken over ideeën qua tekst en rijmschema's, waarna hij er met een muziektherapeut mee verder is gegaan. Toen het liedje klaar was, liet hij het mij zien en horen, terwijl hij zachtjes meezong. Ik was geraakt en voelde me vereerd dat hij dit met mij wilde delen. Voorzichtig vroeg ik de man of hij meer herinneringen wilde creëren en of hij het fijn vond als ik wat suggesties gaf. We spraken over voorwerpen met bijzondere herinneringen, cadeautjes voor bijzondere verjaardagen van de kinderen en ook over het schrijven van brieven. De week erna vertelde de man vol enthousiasme hoe hij al aan de slag was gegaan met de ideeën en welke ideeën hij nog meer had gekregen. Zo zou hij een videoboodschap op gaan nemen samen met zijn vrouw. De man wist nog niet zo goed wat hij moest zeggen; ik stelde voor om mee te denken. En zo zat ik even later allerlei vragen op te schrijven, terwijl de emotie van de man duidelijk voelbaar was in de kleine ziekenhuiskamer. Later vertelde de man mij dat het opnemen van de videoboodschap hilarisch was geweest; zijn vrouw had de vragen gesteld en met elkaar hebben ze soms geschaterd van het lachen om de antwoorden. Tja wat wil je als je vragen erbij hebt als: "Hoe heb je mamma versierd?" of "Vertel eens over toen je voor het eerst dronken was." (Deze laatste twee vragen hadden overigens zijn vrienden bedacht.) Het liefst had de man de videoboodschap later zelf samen met zijn kinderen bekeken, maar helaas heeft hij die tijd niet gekregen. Ik voelde me dankbaar dat ik een kleine bijdrage heb mogen leveren voor deze man en zijn gezin en vereerd dat de man mij zoveel heeft verteld en heeft laten zien wat ik weer mee kan nemen in de begeleiding bij andere patiënten. Dit laatste was voor de man overigens heel belangrijk.
Ik weet zeker dat deze twee patiënten ervoor gezorgd hebben dat geliefde dingen vastgehouden worden; niet alleen bij hun familie en naasten, maar ook bij mij als kunstzinnig therapeut en nu ook bij jou als lezer van mijn blog. De kunst van het herinneren, een waardevolle levenstaak.
