zaterdag 10 januari 2015

De kunst van het verlangen naar harmonie

Haar zoektocht naar harmonie was er een van uiten naar voeden, van ontladen naar opladen, van onrust naar rust. En dat begon allemaal met die ene kleur over het papier...

In de kunstzinnig therapietrajecten bij mijn doelgroepen lijkt één functie van kunst steeds weer terug te komen: het verlangen naar harmonie. Patiënten en cliënten zijn bewust of onbewust vaak op zoek naar harmonie en balans. Soms zie je dit letterlijk terug in figuratie/ voorstelling, maar meestal zie je het ook terug in de kleur, vorm en beweging. Als het gelukt is de harmonie te bereiken, verschijnt daarna vaak een trotse, stralende blik. En deze blik beperkt zich niet alleen tot de patiënt. ;) 

Zo heb ik met een meisje een aantal weken gewerkt aan compositie. Steeds namen we momentjes van rust om goede keuzes te maken: welke kleuren kiezen we, hoe groot gaan we werken en welke beweging maken we over het papier? Het mooiste rustmomentje was het moment waarop ik het meisje vroeg haar werk van een afstandje te bekijken en ik haar de vraag stelde: klopt het? Ze keek dan aandachtig naar haar werk en benoemde daarna wat klopte en waar nog wat aan moest gebeuren voor een harmonische compositie. Je zult begrijpen dat het meisje bij het afronden van het traject deze harmonie niet alleen beleefde in haar tekenwerk, maar ook in haar zelf. 

In het ziekenhuis herinner ik me nog goed dat ik met een vrouw ging tekenen met pastelkrijt. Ik vroeg haar een kleur te kiezen die haar aansprak en deze te laten bewegen over het papier. De vrouw had intense kleuren gekozen, waaronder magenta en paars. Ze ging energiek te werk en er verschenen grote, wolkerige vormen op haar papier. Terwijl ze tekende vertelde ze hoe het met haar ging en dat klonk al net zo heftig als de figuratie die op haar papier verscheen. Na afloop vertelde de vrouw dat ze zich moe voelde, maar ook opgelucht en meer ontspannen. Via de pastelkrijtjes had ze zich kunnen uiten en dat had haar goed gedaan. Ondertussen had ik meegetekend en op mijn papier was een rustige, harmonische figuratie met twee simpele egeltjes verschenen. De egeltjes die ik had gemaakt, spraken haar erg aan. Eigenlijk had ze zo willen tekenen. We hingen de egeltjes op, zodat er vanuit het bed naar kon kijken. Haar eigen werk mocht daar niet hangen, vond ze, veel te onrustig. De week erna vertelde ze me met een glimlach dat ze vele momenten naar de egeltjes had gekeken. Wat was ik blij dat ik met haar had meegetekend en het ontstane beeld haar zoveel goed deed. Haar zoektocht naar harmonie was er een van uiten naar voeden, van ontladen naar opladen, van onrust naar rust. En dat begon allemaal met die ene kleur over het papier...