Afgelopen week, van maandag 2 oktober tot en met zondag 8 oktober 2017 was het de week van de vaktherapie. In deze blog geef ik je daarom een inkijkje in mijn werkweek als kunstzinnig vaktherapeut beeldend. Ik hoop dat het je beeld over vaktherapie verruimt!
Maandag
2 oktober, de week van de vaktherapie is begonnen. Eerst met de fiets naar het
revalidatiecentrum. Deze ochtend zal ik daar 4 cliënten beeldende vaktherapie
geven. Ik start altijd met het klaarzetten van de materialen in de ruimte die
ik mag gebruiken. Een lichte ruimte met buitenlicht en wat schilder- en tekenwerk
op de wand ter inspiratie en de verbinding met de seizoenen. Op deze locatie
werk ik met diverse (geriatrische) doelgroepen: neuro-, oncologische en
orthopedische revalidanten, volwassenen met COPD of hartproblemen en ouderen
met Parkinson. Na de sessies van vandaag is de opbrengst van de verschillende
cliënten: een verbeterde stemming, een verbeterde spraak, een nieuw inzicht en
minder spanning. Een mooie opbrengst die ik snel rapporteer voordat ik deze
locatie weer voor een weekje gedag zeg. Met de fiets naar de andere kant van de
stad naar mijn eigen atelier/ praktijk. De cliënt die was ingepland, is door
ziekte uitgevallen, maar ik heb mijn tijd hard nodig om mijn workshop voor de
‘Onderwijsparade’ voor te bereiden. Een workshop over ‘de kunst van het kijken’
voor ouders/ opvoeders. Doordat ik de afgelopen periode er al verschillende
malen mijn gedachten over had laten gaan, verloopt deze werkmiddag voorspoedig.
Voor ik het weet, is mijn Powerpoint klaar, heb ik gelamineerde kijkkaartjes
gemaakt (om mee te geven na de workshop) en heb ik wat promotiemateriaal
verzameld, kan altijd van pas komen. Zo’n presentatie kan natuurlijk mensen
naar mijn website lokken, bedenk ik me ineens. Mooie reden om daar ook weer
eens kritisch naar te kijken en het weer een beetje up-to-date maken. De middag
vliegt voorbij.
Dinsdag
3 oktober, vandaag werk ik op twee locaties; ik begin in een multicultureel
verpleeghuis voor ouderen met dementie. In dit huis wonen de ouderen per
cultuur in dezelfde woongroep, zijn de woongroepen qua inrichting en sfeer
zoveel mogelijk cultureel herkenbaar ingericht en is ook het personeel (voor
zover mogelijk) van de oorspronkelijke, herkenbare cultuur. In dit huis geef ik
therapie in de woonkamer van elke woongroep. Ookal werk ik individueel, de
andere bewoners worden automatisch meegenomen in de sfeer van de sessie en
kijken vaak belangstellend mee. Soms werkt de bewoner zelfstandig, maar meestal
ontstaat het werk door er samen aan te werken of teken of schilder ik voor de
bewoners. Dit laatste doe ik als de bewoners er praktisch niet meer uitkomen en
het voor de beleving fijner is als ik ze meeneem in de sfeer. De sessies zijn
altijd afgestemd op wie ik voor me heb: kijkend naar wie iemand was of (als de
voorstelling niet meer herkend wordt) wat iemand nodig heeft qua kleur en vorm.
In dit huis heb ik altijd het idee dat ik op reis ben tussen de verschillende
culturen, ook deze ochtend heb ik weer een wereldreis gemaakt. De middag ben ik
in een verpleeghuis waar mensen wonen die om lichamelijke redenen niet meer
thuis kunnen wonen. Ze hebben een eigen kamer met badkamer en maken gebruik van
de faciliteiten van het huis: de maaltijden, diverse activiteiten en
therapieën. In dit huis bezoek ik verschillende bewoners, meestal word ik
gevraagd vanwege stemmingsproblematiek. Verlies van gezondheid, verlies van het
zelfstandigheid, verlies van naasten enz. Door het samen tekenen en schilderen
krijgt het leven weer kleur, merkt de bewoner dat hij/zij nog wel iets kan en
daarin zelfs vooruit kan gaan, kan de bewoner weer een stukje regie pakken en
krijgen de gesprekken met de zorg en naasten een positieve wending. Naast de
individuele therapieën, waarin ieder ook de kans krijgt de zorgen te uiten, heb
ik twee keer per maand ook een groepstherapie ‘De vruchten van het leven’,
waarin we samen kijken naar en praten over een kunstwerk en daarbij de link
leggen naar het eigen leven. Ik heb hier wel eens eerder over geschreven in een
van mijn blogs. Vandaag heb ik de groepstherapie niet, dat scheelt, want ik heb
mijn tijd hard nodig voor het voorbereiden van de kunstroute. Ter gelegenheid
van het 50-jarig bestaan van het huis, heb ik alle bewoners gevraagd naar een
kunstwerk en verhaal. Van borduurwerk tot vakantiesouvenir, van huwelijkscadeau
tot zelf gemaakt schilderijtje. Elk kunstwerk staat op de foto en is met het
verhaaltje erbij in een lijstje gedaan. Vandaag worden ze opgehangen bij de
kamers van de bewoners. Ik ben benieuwd naar de reacties!
Woensdag
4 oktober, vandaag sta ik op de Onderwijsparade, een evenement voor ouders/
opvoeders georganiseerd door de gemeente Rotterdam in samenwerking met
onderwijsprofessionals. Nu heb ik, voordat ik fulltime vaktherapeut werd, ruim
13 jaar in het basisonderwijs gewerkt, op verschillende scholen en voor alle
groepen. Ik vond dat ik me dus wel kon aanmelden om een workshop te verzorgen
over ‘de kunst van het kijken’. Over hoe het kijken naar kunst je kan helpen je
waarneming te versterken. Het gaat dus niet om de kunst op zich, maar om het
kijken. In mijn opleiding tot vaktherapeut ben ik eindeloos geschoold in het
waarnemend vermogen en een aantal jaar geleden heb ik daar bovenop nog een
extra scholing gevolgd tot VTS-coach. In de workshop kan ik alles integreren:
VTS-coaching, vaktherapie beeldend en mijn onderwijservaring. Wat heb ik een
zin in deze dag, want wat is er nou leuker om mensen te enthousiasmeren over
dat waar je zelf zo enthousiast over bent?! Nog even een fotootje posten op de sociale
media (ook dat hoort bij de ZZP-vaktherapeut) en eens kijken wie er nog meer
zijn afgekomen op dit evenement. In de workshop wordt enthousiast meegedaan
door de deelnemers. Nog wat onwennig over de methode die ik hanteer (Visual
Thinking Strategies), want ik vraag alleen maar door (en onthoud mezelf van elk
oordeel of eigen inbreng). Aan het einde van de workshop heb ik een groep
enthousiaste ouders voor mijn neus, die zelf met de methode met hun kind aan de
slag gaan en hier ook over verder gaan vertellen op de school van hun
kind(eren). Ik kom graag langs om het team en/of een oudergroep te
enthousiasmeren, dat lijkt me echt fantastisch. Want een verbeterde waarneming
levert zoveel op: zowel op het gebied van leerprestaties als in de sociale
context. Aan het einde van de ochtend heb ik niet alleen een interessante
workshop gegeven (ik stuiter er nog van na), maar ook gesproken met andere
onderwijsprofessionals en in die gesprekken zijn weer nieuwe ideeën/ plannen
ontstaan. Wat een leuk evenement, wat goed dat de gemeente dit organiseert! Snel
door naar mijn eigen praktijk, want vanmiddag verwacht ik nog een paar
cliënten. Ik heb een prachtige, ruimte in een voormalig schoolpand met veel
licht en uitkijkend op het groen. Iedereen die hier komt voor therapie, een
workshop of training voelt zich hier direct op zijn gemak. In mijn praktijk
ontvang ik een grote verscheidenheid aan cliënten: alle leeftijden, zowel mannen
als vrouwen, van concentratieproblemen tot het niet kunnen ontspannen, van
basisschoolkind tot puber, van jong volwassenen tot ouderen. Vaak weet men
vooraf niet goed wat met moet verwachten, maar is men achteraf blij verrast en
worden soms ook de andere gezinsleden aangemeld. Ik geniet van mijn eigen
praktijk. Alle ruimte en vrijheid om de therapie vorm te geven zoals ik dat het
best vind passen bij de cliënt die voor me zit. Ik merk dat mijn praktijk flink
gegroeid is de laatste jaren, dat geeft best een kick!
Donderdag
5 oktober, vandaag werk ik in het ziekenhuis met oncologiepatiënten. Dit werk
doe ik al ruim 7 jaar en nog steeds geeft het me veel voldoening. Het is
ontzettend mooi om met kunst iets te kunnen betekenen voor mensen die op zo’n
moeilijk punt zitten in hun biografie in een wereld tussen hoop en vrees. Deze
mensen maken op mij een diepe indruk en vaak moet ik na een sessie weer even ‘bijkomen’.
Ik zie patiënten die net de diagnose hebben gekregen en nog amper (kunnen)
beseffen wat hen is overkomen en wat ze te wachten staat. Ik zie patiënten soms
maanden achtereen, waarbij ze tussen de chemokuren door vaak maar kort thuis
zijn en dan weer met allerlei complicaties worden opgenomen. Ik zie patiënten
soms na jaren weer terug, omdat de ziekte weer terug is. Vandaag vind ik in
mijn mailbox een aantal mailtjes van nabestaanden. Een weduwnaar vertelt me dat
zijn vrouw onlangs is overleden, de rouwkaart is bijgevoegd. Op de rouwkaart
zie ik de afbeelding waar ze met
pastelkrijt en –potloden zo enthousiast aan gewerkt had in het ziekenhuis. Ze
had genoten van de kunstzinnige therapie; ik ben dankbaar dat ik haar heb mogen
begeleiden. De andere mails zijn van nabestaanden die graag een exemplaar van ‘het
boek’ willen hebben, ter nagedachtenis. In het boek vertellen patiënten met
kanker in woord en beeld hun ervaring met kunstzinnige therapie. Het is een
prachtige bundel geworden met, naast ervaringen van patiënten, ook ervaringen
van artsen, verpleegkundigen en anderen. In augustus hebben we het
gepresenteerd en, dankzij financiële steun, kan het boek geschonken worden aan
patiënten en hun naasten. Goh, dat een deel van mijn werkzaamheden zou bestaan
uit contact met nabestaanden, dat had ik niet gedacht toen ik hier begon met
werken… Uiteraard bezoek ik vandaag ook patiënten om samen te schilderen of
tekenen. Als ze te moe/ te ziek zijn kan het ook voorschilderen zijn of alleen
een praatje. Soms hang ik wat teken- of schilderwerk aan de muur, leuk om naar
te kijken vanuit bed. Tussendoor loop ik nog even bij een collega binnen, zij
heeft onlangs het boek gelezen en vindt dat het niet bij een boek moet blijven.
“Deze ervaringen verdienen het om tentoongesteld te worden,” zei ze
enthousiast. Dat zou ik ook wel willen, evenals een tweede druk van het boek
die ik ook te koop mag aanbieden. Naast het geven van kunstzinnige therapie,
ben ik in het ziekenhuis ook altijd bezig met een stukje ondernemen. Samen met mijn collega van
de muziektherapie; we bundelen onze krachten en zetten samen de vaktherapie in
het ziekenhuis steeds beter op de kaart. Na deze werkdag ontmoet ik op het
Centraal Station een docent van de opleiding verpleegkunde. Een aantal jaren
geleden hebben wij elkaar (via studenten die onderzoek deden naar verwijzingen
kunstzinnige therapie in het ziekenhuis) leren kennen en sindsdien ben ik als
gastdocent betrokken bij een aantal vakken. Het vak ‘zelfzorg’ in de minor
Oncologie en vanaf dit collegejaar ook het hogeschoolbreed keuzevak ‘kunst als
medicijn’. Vandaag gaan we samen naar een symposium in het kader van ‘de week
van de vaktherapie’. Een avondvullend programma ligt voor ons met presentaties
over waar vaktherapie nu staat en de onderzoeksagenda voor de komende jaren,
heel indrukwekkend! Daarnaast worden nog meer onderzoeken gepresenteerd.
Geïnspireerd reis ik weer naar huis en surf ik nog een beetje op sociale media
of ik nog iets interessants tegenkom over vaktherapie. En ja hoor, een artikel
over burn-out is vandaag gepost. Voor dat artikel was ik enige tijd geleden geïnterviewd.
Leuk dat het precies nu, in de week van de vaktherapie, is verschenen.
Uiteraard deel ik het direct verder.
Vrijdag
6 oktober, de hele dag werk ik in het ziekenhuis, ik hoef me vandaag niet te verplaatsen
of om te schakelen naar een andere doelgroep. Ook wel eens fijn, bedenk ik me.
Vooraf weet ik nooit hoe de dag zal lopen, uiteraard maak ik afspraken met
patiënten, maar in het ziekenhuis kan er altijd iets tussenkomen. Soms is de
patiënt ineens te ziek, soms moet er acuut een onderzoek plaatsvinden en het
komt ook voor dat een patiënt ineens eerder dan verwacht naar huis mag dan
gedacht. Aan het eind van deze dag heb ik diverse sessies gevuld met pasteltekenen,
nat-in-nat-schilderen, gedichten/ teksten schrijven en praatjes met patiënten. De dag vliegt
voorbij en ik besluit een aantal taken op mijn ‘to-lijstje’ te zetten voor de
volgende week. Alleen een facebookberichtje plaats ik nog even snel; over een
borstkankerevenement waar ik (namens ons team Welzijn & Ontspanning) een
kunstzinnige workshop zal verzorgen, dat kan niet wachten. Wil je meer weten
over deze bijzondere werkplek, dan raad ik je aan het boek ‘Voor even weer
gezond, gedichten en verhalen geïnspireerd op ontmoetingen met patiënten met
kanker’ te lezen. Dit boek is wel gewoon verkrijgbaar in verkoopversie.
Zaterdag
7 oktober, vandaag is de open dag in het verpleeghuis waar ik op dinsdagmiddag
werkzaam ben. Samen met de muziektherapeut vullen we een woonkamer met
vaktherapie. De muziektherapeut heeft haar instrumenten uitgestald en ik heb
een tafel vol met kunst: van mooie afbeeldingen tot divers schilder- en
tekenmateriaal en natuurlijk een inkijkje in het groepsprogramma ‘Vruchten van
het leven’. Diverse bewoners komen langs soms samen met hun familie. Ook mensen
van buitenaf komen een kijkje nemen. Trots hoor ik de teamleider vertellen over
de vaktherapie. Wou, dat hebben we toch maar mooi op de kaart gezet in dit
huis! Thuis werk ik nog even aan een facebookpost van het kennisnetwerk waar ik
in zit. Het is het kennisnetwerk vaktherapie en oncologie. Juist in deze week,
de week van de vaktherapie, vind ik dat we onszelf even goed in beeld mogen
brengen. Wie zijn nou de vaktherapeuten die het kennisnetwerk vormen? De post
wordt direct gezien, leuk gevonden en verder gedeeld. Super, zo zetten we samen
vaktherapie in het oncologisch werkveld op de kaart!
Zondag
8 oktober, de laatste dag van ‘de week van de vaktherapie’. Een dag waarop ik
mijn hele week in woorden probeer te vangen, met een terugblik en een
vooruitblik. Wat een afwisselende week en wat heb ik veel gewerkt! Gelukkig is
niet elke week zo intensief, maar als vaktherapeut is het wel vaak afwisselend.
Vrijwel nooit werk je ergens fulltime op één plek in één team. Deze afwisseling
maakt het intensief, maar ook uitdagend; steeds kan ik me weer ergens fris aan
verbinden en laat ik het ook weer los als mijn werk op die plek erop zit. Ik
kijk alvast vooruit, maak mijn to-do-lijst (voor mijn niet-loondienstwerk) voor
komende week: uitwerken gastcolleges hogeschool, inplannen workshops atelier en
belangstellenden hierover informeren, een start maken met de Btw-aangifte, een
projectvoorstel uitwerken voor een instelling die mij benaderd heeft,
ateliermaterialen checken en evt. inkopen om aan te vullen, nog wat sociale
media berichten inplannen ook voor het kennisnetwerk en dan zal er vast nog wel
wat bijkomen, maar dat zie ik dan wel.
De week van de vaktherapie voor deze
vaktherapeut zit erop, ik hoop dat het je beeld over vaktherapie heeft
verruimd!
Yvonne Peschier
kunstzinnig vaktherapeut beeldend
www.kunstzinnigetherapie.info
yvonne@kunstzinnigetherapie.info