zondag 8 oktober 2017

De week van de vaktherapeut



Afgelopen week, van maandag 2 oktober tot en met zondag 8 oktober 2017 was het de week van de vaktherapie. In deze blog geef ik je daarom een inkijkje in mijn werkweek als kunstzinnig vaktherapeut beeldend. Ik hoop dat het je beeld over vaktherapie verruimt!

Maandag 2 oktober, de week van de vaktherapie is begonnen. Eerst met de fiets naar het revalidatiecentrum. Deze ochtend zal ik daar 4 cliënten beeldende vaktherapie geven. Ik start altijd met het klaarzetten van de materialen in de ruimte die ik mag gebruiken. Een lichte ruimte met buitenlicht en wat schilder- en tekenwerk op de wand ter inspiratie en de verbinding met de seizoenen. Op deze locatie werk ik met diverse (geriatrische) doelgroepen: neuro-, oncologische en orthopedische revalidanten, volwassenen met COPD of hartproblemen en ouderen met Parkinson. Na de sessies van vandaag is de opbrengst van de verschillende cliënten: een verbeterde stemming, een verbeterde spraak, een nieuw inzicht en minder spanning. Een mooie opbrengst die ik snel rapporteer voordat ik deze locatie weer voor een weekje gedag zeg. Met de fiets naar de andere kant van de stad naar mijn eigen atelier/ praktijk. De cliënt die was ingepland, is door ziekte uitgevallen, maar ik heb mijn tijd hard nodig om mijn workshop voor de ‘Onderwijsparade’ voor te bereiden. Een workshop over ‘de kunst van het kijken’ voor ouders/ opvoeders. Doordat ik de afgelopen periode er al verschillende malen mijn gedachten over had laten gaan, verloopt deze werkmiddag voorspoedig. Voor ik het weet, is mijn Powerpoint klaar, heb ik gelamineerde kijkkaartjes gemaakt (om mee te geven na de workshop) en heb ik wat promotiemateriaal verzameld, kan altijd van pas komen. Zo’n presentatie kan natuurlijk mensen naar mijn website lokken, bedenk ik me ineens. Mooie reden om daar ook weer eens kritisch naar te kijken en het weer een beetje up-to-date maken. De middag vliegt voorbij.

Dinsdag 3 oktober, vandaag werk ik op twee locaties; ik begin in een multicultureel verpleeghuis voor ouderen met dementie. In dit huis wonen de ouderen per cultuur in dezelfde woongroep, zijn de woongroepen qua inrichting en sfeer zoveel mogelijk cultureel herkenbaar ingericht en is ook het personeel (voor zover mogelijk) van de oorspronkelijke, herkenbare cultuur. In dit huis geef ik therapie in de woonkamer van elke woongroep. Ookal werk ik individueel, de andere bewoners worden automatisch meegenomen in de sfeer van de sessie en kijken vaak belangstellend mee. Soms werkt de bewoner zelfstandig, maar meestal ontstaat het werk door er samen aan te werken of teken of schilder ik voor de bewoners. Dit laatste doe ik als de bewoners er praktisch niet meer uitkomen en het voor de beleving fijner is als ik ze meeneem in de sfeer. De sessies zijn altijd afgestemd op wie ik voor me heb: kijkend naar wie iemand was of (als de voorstelling niet meer herkend wordt) wat iemand nodig heeft qua kleur en vorm. In dit huis heb ik altijd het idee dat ik op reis ben tussen de verschillende culturen, ook deze ochtend heb ik weer een wereldreis gemaakt. De middag ben ik in een verpleeghuis waar mensen wonen die om lichamelijke redenen niet meer thuis kunnen wonen. Ze hebben een eigen kamer met badkamer en maken gebruik van de faciliteiten van het huis: de maaltijden, diverse activiteiten en therapieën. In dit huis bezoek ik verschillende bewoners, meestal word ik gevraagd vanwege stemmingsproblematiek. Verlies van gezondheid, verlies van het zelfstandigheid, verlies van naasten enz. Door het samen tekenen en schilderen krijgt het leven weer kleur, merkt de bewoner dat hij/zij nog wel iets kan en daarin zelfs vooruit kan gaan, kan de bewoner weer een stukje regie pakken en krijgen de gesprekken met de zorg en naasten een positieve wending. Naast de individuele therapieën, waarin ieder ook de kans krijgt de zorgen te uiten, heb ik twee keer per maand ook een groepstherapie ‘De vruchten van het leven’, waarin we samen kijken naar en praten over een kunstwerk en daarbij de link leggen naar het eigen leven. Ik heb hier wel eens eerder over geschreven in een van mijn blogs. Vandaag heb ik de groepstherapie niet, dat scheelt, want ik heb mijn tijd hard nodig voor het voorbereiden van de kunstroute. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van het huis, heb ik alle bewoners gevraagd naar een kunstwerk en verhaal. Van borduurwerk tot vakantiesouvenir, van huwelijkscadeau tot zelf gemaakt schilderijtje. Elk kunstwerk staat op de foto en is met het verhaaltje erbij in een lijstje gedaan. Vandaag worden ze opgehangen bij de kamers van de bewoners. Ik ben benieuwd naar de reacties!

Woensdag 4 oktober, vandaag sta ik op de Onderwijsparade, een evenement voor ouders/ opvoeders georganiseerd door de gemeente Rotterdam in samenwerking met onderwijsprofessionals. Nu heb ik, voordat ik fulltime vaktherapeut werd, ruim 13 jaar in het basisonderwijs gewerkt, op verschillende scholen en voor alle groepen. Ik vond dat ik me dus wel kon aanmelden om een workshop te verzorgen over ‘de kunst van het kijken’. Over hoe het kijken naar kunst je kan helpen je waarneming te versterken. Het gaat dus niet om de kunst op zich, maar om het kijken. In mijn opleiding tot vaktherapeut ben ik eindeloos geschoold in het waarnemend vermogen en een aantal jaar geleden heb ik daar bovenop nog een extra scholing gevolgd tot VTS-coach. In de workshop kan ik alles integreren: VTS-coaching, vaktherapie beeldend en mijn onderwijservaring. Wat heb ik een zin in deze dag, want wat is er nou leuker om mensen te enthousiasmeren over dat waar je zelf zo enthousiast over bent?! Nog even een fotootje posten op de sociale media (ook dat hoort bij de ZZP-vaktherapeut) en eens kijken wie er nog meer zijn afgekomen op dit evenement. In de workshop wordt enthousiast meegedaan door de deelnemers. Nog wat onwennig over de methode die ik hanteer (Visual Thinking Strategies), want ik vraag alleen maar door (en onthoud mezelf van elk oordeel of eigen inbreng). Aan het einde van de workshop heb ik een groep enthousiaste ouders voor mijn neus, die zelf met de methode met hun kind aan de slag gaan en hier ook over verder gaan vertellen op de school van hun kind(eren). Ik kom graag langs om het team en/of een oudergroep te enthousiasmeren, dat lijkt me echt fantastisch. Want een verbeterde waarneming levert zoveel op: zowel op het gebied van leerprestaties als in de sociale context. Aan het einde van de ochtend heb ik niet alleen een interessante workshop gegeven (ik stuiter er nog van na), maar ook gesproken met andere onderwijsprofessionals en in die gesprekken zijn weer nieuwe ideeën/ plannen ontstaan. Wat een leuk evenement, wat goed dat de gemeente dit organiseert! Snel door naar mijn eigen praktijk, want vanmiddag verwacht ik nog een paar cliënten. Ik heb een prachtige, ruimte in een voormalig schoolpand met veel licht en uitkijkend op het groen. Iedereen die hier komt voor therapie, een workshop of training voelt zich hier direct op zijn gemak. In mijn praktijk ontvang ik een grote verscheidenheid aan cliënten: alle leeftijden, zowel mannen als vrouwen, van concentratieproblemen tot het niet kunnen ontspannen, van basisschoolkind tot puber, van jong volwassenen tot ouderen. Vaak weet men vooraf niet goed wat met moet verwachten, maar is men achteraf blij verrast en worden soms ook de andere gezinsleden aangemeld. Ik geniet van mijn eigen praktijk. Alle ruimte en vrijheid om de therapie vorm te geven zoals ik dat het best vind passen bij de cliënt die voor me zit. Ik merk dat mijn praktijk flink gegroeid is de laatste jaren, dat geeft best een kick!

Donderdag 5 oktober, vandaag werk ik in het ziekenhuis met oncologiepatiënten. Dit werk doe ik al ruim 7 jaar en nog steeds geeft het me veel voldoening. Het is ontzettend mooi om met kunst iets te kunnen betekenen voor mensen die op zo’n moeilijk punt zitten in hun biografie in een wereld tussen hoop en vrees. Deze mensen maken op mij een diepe indruk en vaak moet ik na een sessie weer even ‘bijkomen’. Ik zie patiënten die net de diagnose hebben gekregen en nog amper (kunnen) beseffen wat hen is overkomen en wat ze te wachten staat. Ik zie patiënten soms maanden achtereen, waarbij ze tussen de chemokuren door vaak maar kort thuis zijn en dan weer met allerlei complicaties worden opgenomen. Ik zie patiënten soms na jaren weer terug, omdat de ziekte weer terug is. Vandaag vind ik in mijn mailbox een aantal mailtjes van nabestaanden. Een weduwnaar vertelt me dat zijn vrouw onlangs is overleden, de rouwkaart is bijgevoegd. Op de rouwkaart zie ik de afbeelding waar ze  met pastelkrijt en –potloden zo enthousiast aan gewerkt had in het ziekenhuis. Ze had genoten van de kunstzinnige therapie; ik ben dankbaar dat ik haar heb mogen begeleiden. De andere mails zijn van nabestaanden die graag een exemplaar van ‘het boek’ willen hebben, ter nagedachtenis. In het boek vertellen patiënten met kanker in woord en beeld hun ervaring met kunstzinnige therapie. Het is een prachtige bundel geworden met, naast ervaringen van patiënten, ook ervaringen van artsen, verpleegkundigen en anderen. In augustus hebben we het gepresenteerd en, dankzij financiële steun, kan het boek geschonken worden aan patiënten en hun naasten. Goh, dat een deel van mijn werkzaamheden zou bestaan uit contact met nabestaanden, dat had ik niet gedacht toen ik hier begon met werken… Uiteraard bezoek ik vandaag ook patiënten om samen te schilderen of tekenen. Als ze te moe/ te ziek zijn kan het ook voorschilderen zijn of alleen een praatje. Soms hang ik wat teken- of schilderwerk aan de muur, leuk om naar te kijken vanuit bed. Tussendoor loop ik nog even bij een collega binnen, zij heeft onlangs het boek gelezen en vindt dat het niet bij een boek moet blijven. “Deze ervaringen verdienen het om tentoongesteld te worden,” zei ze enthousiast. Dat zou ik ook wel willen, evenals een tweede druk van het boek die ik ook te koop mag aanbieden. Naast het geven van kunstzinnige therapie, ben ik in het ziekenhuis ook altijd bezig met een  stukje ondernemen. Samen met mijn collega van de muziektherapie; we bundelen onze krachten en zetten samen de vaktherapie in het ziekenhuis steeds beter op de kaart. Na deze werkdag ontmoet ik op het Centraal Station een docent van de opleiding verpleegkunde. Een aantal jaren geleden hebben wij elkaar (via studenten die onderzoek deden naar verwijzingen kunstzinnige therapie in het ziekenhuis) leren kennen en sindsdien ben ik als gastdocent betrokken bij een aantal vakken. Het vak ‘zelfzorg’ in de minor Oncologie en vanaf dit collegejaar ook het hogeschoolbreed keuzevak ‘kunst als medicijn’. Vandaag gaan we samen naar een symposium in het kader van ‘de week van de vaktherapie’. Een avondvullend programma ligt voor ons met presentaties over waar vaktherapie nu staat en de onderzoeksagenda voor de komende jaren, heel indrukwekkend! Daarnaast worden nog meer onderzoeken gepresenteerd. Geïnspireerd reis ik weer naar huis en surf ik nog een beetje op sociale media of ik nog iets interessants tegenkom over vaktherapie. En ja hoor, een artikel over burn-out is vandaag gepost. Voor dat artikel was ik enige tijd geleden geïnterviewd. Leuk dat het precies nu, in de week van de vaktherapie, is verschenen. Uiteraard deel ik het direct verder.

Vrijdag 6 oktober, de hele dag werk ik in het ziekenhuis, ik hoef me vandaag niet te verplaatsen of om te schakelen naar een andere doelgroep. Ook wel eens fijn, bedenk ik me. Vooraf weet ik nooit hoe de dag zal lopen, uiteraard maak ik afspraken met patiënten, maar in het ziekenhuis kan er altijd iets tussenkomen. Soms is de patiënt ineens te ziek, soms moet er acuut een onderzoek plaatsvinden en het komt ook voor dat een patiënt ineens eerder dan verwacht naar huis mag dan gedacht. Aan het eind van deze dag heb ik diverse sessies gevuld met pasteltekenen, nat-in-nat-schilderen, gedichten/ teksten schrijven  en praatjes met patiënten. De dag vliegt voorbij en ik besluit een aantal taken op mijn ‘to-lijstje’ te zetten voor de volgende week. Alleen een facebookberichtje plaats ik nog even snel; over een borstkankerevenement waar ik (namens ons team Welzijn & Ontspanning) een kunstzinnige workshop zal verzorgen, dat kan niet wachten. Wil je meer weten over deze bijzondere werkplek, dan raad ik je aan het boek ‘Voor even weer gezond, gedichten en verhalen geïnspireerd op ontmoetingen met patiënten met kanker’ te lezen. Dit boek is wel gewoon verkrijgbaar in verkoopversie.

Zaterdag 7 oktober, vandaag is de open dag in het verpleeghuis waar ik op dinsdagmiddag werkzaam ben. Samen met de muziektherapeut vullen we een woonkamer met vaktherapie. De muziektherapeut heeft haar instrumenten uitgestald en ik heb een tafel vol met kunst: van mooie afbeeldingen tot divers schilder- en tekenmateriaal en natuurlijk een inkijkje in het groepsprogramma ‘Vruchten van het leven’. Diverse bewoners komen langs soms samen met hun familie. Ook mensen van buitenaf komen een kijkje nemen. Trots hoor ik de teamleider vertellen over de vaktherapie. Wou, dat hebben we toch maar mooi op de kaart gezet in dit huis! Thuis werk ik nog even aan een facebookpost van het kennisnetwerk waar ik in zit. Het is het kennisnetwerk vaktherapie en oncologie. Juist in deze week, de week van de vaktherapie, vind ik dat we onszelf even goed in beeld mogen brengen. Wie zijn nou de vaktherapeuten die het kennisnetwerk vormen? De post wordt direct gezien, leuk gevonden en verder gedeeld. Super, zo zetten we samen vaktherapie in het oncologisch werkveld op de kaart!

Zondag 8 oktober, de laatste dag van ‘de week van de vaktherapie’. Een dag waarop ik mijn hele week in woorden probeer te vangen, met een terugblik en een vooruitblik. Wat een afwisselende week en wat heb ik veel gewerkt! Gelukkig is niet elke week zo intensief, maar als vaktherapeut is het wel vaak afwisselend. Vrijwel nooit werk je ergens fulltime op één plek in één team. Deze afwisseling maakt het intensief, maar ook uitdagend; steeds kan ik me weer ergens fris aan verbinden en laat ik het ook weer los als mijn werk op die plek erop zit. Ik kijk alvast vooruit, maak mijn to-do-lijst (voor mijn niet-loondienstwerk) voor komende week: uitwerken gastcolleges hogeschool, inplannen workshops atelier en belangstellenden hierover informeren, een start maken met de Btw-aangifte, een projectvoorstel uitwerken voor een instelling die mij benaderd heeft, ateliermaterialen checken en evt. inkopen om aan te vullen, nog wat sociale media berichten inplannen ook voor het kennisnetwerk en dan zal er vast nog wel wat bijkomen, maar dat zie ik dan wel. 

De week van de vaktherapie voor deze vaktherapeut zit erop, ik hoop dat het je beeld over vaktherapie heeft verruimd!

Yvonne Peschier
kunstzinnig vaktherapeut beeldend
www.kunstzinnigetherapie.info 
yvonne@kunstzinnigetherapie.info